facebookinstagramlinkedinpinteresttwitter

Wykład „Artystki z naszej okolicy” i warsztaty… graffiti

„Wykład malowany – historiami, warsztat wycinany – szablonami” … Z tak ogólnie zatytułowanym programem na dzień 17 X 2024 r. zawitali w progi Łowickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku ludzie sztuki.  Było to ostatnie z 7 spotkań w okresie VI – X 2024 r. w ramach projektu „ETNO re:WITALIZACJE 3.0” realizowanego przez Fundację Monumentum Iudaicum Lodzense, do którego zaproszono Łowicki Uniwersytet Trzeciego Wieku.

O wielokulturowej sztuce nowoczesnej województwa łódzkiego opowiedział słuchaczkom ŁUTW Maciej Cholewiński, adiunkt w Dziale Dokumentacji Naukowej Muzeum Sztuki w Łodzi. Materiały ilustrujące wykład pochodziły z zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi oraz materiałów zebranych przez niego w bibliotekach i archiwach, a zgromadzonych do książki pt. „Szalone Muzeum” poświęconej historii Muzeum Sztuki w Łodzi w latach 1910-1960, która właśnie się ukazała, o czym autor z satysfakcją poinformował.

Jego wykład zatytułowany „Artystki z naszej okolicy” był opowieścią o artystach różnych nacji, Polaków – obywateli czy też mieszkańców Polski związanych z naszym regionem, którzy wzrastając w naszej kulturze pielęgnowali w sobie cechy wynikające z narodowości, obyczajowości, religijności: polskości, żydowskości, niemieckości, rosyjskości, katolicyzmu, judaizmu, protestantyzmu, prawosławia. Wymieniając na początku m.in. nazwiska artystów: Wacława Dobrowolskiego i Władysława Strzemińskiego, na ich przykładzie wskazał jeszcze inną zależność – dwie właściwości, które łączyły  (bądź dzieliły) artystów bez względu na narodowość – ich podejście do sztuki: konserwatywne i poszukujące, co budziło i budzi do dziś spory, dyskusje i jest przedmiotem badań naukowych.

Postanowił rozwinąć ten temat poprzez przykłady kobiet artystek „z naszej okolicy”, a wg autora największą rolę odegrała Katarzyna Kobro – rzeźbiarka (ur. w 1898 r. w Moskwie, zm. 1951 w Łodzi), ale nie ze względu  na swoją „rosyjskość”  czy płeć, ale talent o zasięgu światowym. Wśród innych znaczących artystek przełomu XIX i XX w. wymieniał m.in.: Esterę Karp – malarkę (ur. w Skierniewicach), Anielę Menkes- malarkę (ur. w Łodzi), Dinę Matus – malarkę, scenografkę (ur. w Łodzi), Martę Kronig – rzeźbiarkę (ur. w Łodzi),

Ciąg dalszy tej opowieści to już niezwykłe losy dwojga artystów –Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro (małżeństwa od 1920 r.) oraz ich twórczości.

Na drugą część zajęć tego  dnia  uczestniczki przeniosły się już do pracowni plastycznej, bo tu, za sprawą rysownika komiksów i streetartysty Michała Arkusińskiego, zagościła sztuka ulicy. Warsztaty poświęcone były historii graffiti, muralu i street artu wysnutej z tradycji wycinanki ludowej oraz wycinaki zwanej w języku jidysz „mizrach”. To  od nich wywodzi się szablon do tworzenia graffiti, który jest negatywem wycinanki.

We wstępie Michał Arkusiński przybliżył historię graffiti sięgającą lat 60. i 70. XX wieku w Nowym Jorku, wyodrębniając street art, sztukę ulicy, która zawiera w sobie tradycyjne graffiti, lecz termin ten często jest użyty dla odróżnienia aktywności artystycznej w przestrzeni miejskiej od aktów wandalizmu. Mówiąc o współczesnym street arcie, nawiązał do działań Banksy’ego i jego szablonów. Nie zabrakło też nawiązania do historii polskiej sztuki ulicy z  oczątku lat 80. XX w., kiedy z pomocą szablonów tworzono na murach (ale nie tylko) graffiti związane z opozycją antykomunistyczną. Miło było usłyszeć od wykładowcy słowa uznania o… łowickich graffiti, szczególnie tych znajdujących się na dziedzińcu Łowickiego Ośrodka Kultury, które zdążył obejrzeć przed rozpoczęciem warsztatów.

W części praktycznej, najpierw uczestniczki projektowały własne szablony zawierające dowolne wzory, by je potem wycinać. W odróżnieniu od robienia tradycyjnych wycinanek, dokonywały tego ostrymi nożykami. I przyszedł wreszcie upragniony moment na użycie farb sprayowych oraz prezentacje własnych graffiti. To było bardzo twórcze i emocjonujące działanie.

Dziękujemy Fundacji Monumentum Iudaicum Lodzense za zaproszenie do udziału w projekcie.