Symcha Keller o obrzędach w tradycji żydowskiej

4 kultury – odnowa pamięci… Cztery kultury, bo Łowicz w XIX w., tak jak i inne miasta w województwie łódzkim, rozwijał się dzięki zaangażowaniu Polaków, Niemców, Żydów i Rosjan. Odnowa pamięci, bo być mieszkańcem Łowicza świadomym własnej tożsamości to także budować szacunek, więzi i współodpowiedzialność za lokalne dziedzictwo kulturowe.

• Temu także służyło spotkanie z Symchą Kellerem, chazanem, kantorem, rabinem, wykładowcą na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. W czwartek 26 października 2023 r. dla licznie zgormadzonych słuchaczy Łowickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz innych osób (ponad 60 uczestników) przeprowadził on interesujący wykład pt. „Obrzędy w tradycji żydowskiej", a rozpoczął go pieśnią o pokoju - Psalm 123.
• Jego wykład nie opierał się na prezentacji multimedialnej, ale na prezentacji kilku religijnych artefaktów, za pomocą których przedstawił bogatą i skomplikowaną historię narodu żydowskiego datowaną od około 3000-4000 lat p.n.e. oraz jego zwyczaje i obrzędy. Nawiązał w swojej wypowiedzi do diaspory, czasu kiedy naród żydowski został zmuszony do opuszczenia swojej ziemi i rozproszył się po świecie. Rozpoczęła się wtedy jego wędrówka do Europy, w której jedynie Polska i Turcja pozwoliły Żydom się osiedlać. 1000 lat historii Żydów polskich rozpoczęło się od słowa „Polin”, co w języku hebrajskim oznacza „tutaj odpoczniesz”. To słowo oznacza także Polskę. Tak głosi legenda o przybyciu Żydów do kraju Mieszka I. Wykładowca wspomniał, że w 1939 r. w Polsce mieszkało ok. 3,5 miliona Żydów, a obecnie jest ich 10 tysięcy.
• W swoim wystąpieniu Symcha Keller podkreślił, że religia żydowska nie jest religią jednolitą, a odłamów judaizmu jest ok. 20. Żydzi mówili w języku jidisz który wywodzi się z języka germańskiego, natomiast modlili się w języku hebrajskim.

 

• Do najważniejszych świąt żydowskich należą:
• ▶️Szabat/szabas/sabat – ostatni dzień tygodnia (będący wg kalendarza żydowskiego dniem wypoczynku) obchodzony co tydzień w sobotę – od piątku wieczorem,
• ▶️Rosz ha-Szana – święto Nowego Roku, pierwszy dzień kalendarza żydowskiego
• ▶️Jom Kipur – Dzień Pojednania (pokuty, przebłagania) to jedno z najważniejszych świąt żydowskich o charakterze pokutnym, obchodzone dziesiątego dnia miesiąca tiszrej (wrzesień/październik). W Jom Kipur, mimo że wypada w różne dni tygodnia, obowiązuje całkowity zakaz pracy i ścisły post.
• ▶️Sukkot – Święto Szałasów, zaraz po Dniu Pojednania Żydzi budują szałasy – kuczki – w których mieszkają 7 dni, wypełniając nakaz biblijny.
• ▶️Purim – Święto Losów (w znaczeniu wygranego losu), to najradośniejsze święto w całym cyklu tradycyjnych świąt żydowskich. To dzień w którym Żydzi się upijają, żeby nie rozróżniać dobra od zła.
• ▶️Chanuka – Święto Świateł – jest uznawana za jedno z najważniejszych i najradośniejszych świąt judaizmu.

 

• Chazan S. Keller, ubrany w tradycyjny chałat, długie okrycie wierzchnie przypominające płaszcz, z jarmułką (mycką) na głowie (mała, płytka czapeczka ściśle przylegająca do czubka głowy) zaprezentował zebranym kilka religijnych artefaktów:
• ▶️Talit lub tałes – to prostokątna chusta nakładana przez Żydów na głowę bądź ramiona podczas modlitwy, zwykle biała z czarnymi lub granatowymi pasami wzdłuż boków i frędzlami zwanymi cicit w rogach chusty.
• ▶️Szofar – instrument dęty o charakterze liturgicznym, używany w judaizmie. Jest rodzajem rogu, który dla nawiązania do historii ofiarowania Izaaka przez Abrahama, był wykonywany z rogu baraniego.
• ▶️Zwój psalmu przechowywany w specjalnym rulonie.

 

• Zebrani mieli okazję wysłuchać na zakończenie spotkania kilku psalmów wykonanych przez Symchę Kellera. Trudność tego śpiewu polegała m.in. na tym, że teksty te składały się wyłącznie ze spółgłosek. Wiele pytań mieli jeszcze potem do Gościa zebrani słuchacze, co świadczyło o dużym zainteresowaniu poruszonymi zagadnieniami i celowości zorganizowania spotkania. A pamiątką z niego będą rozdawane płyty nagrane przez Symchę Kellera  (śpiew i gra na instrumentach) z innymi muzykami, zawierające muzykę żydowską, chasydzką, np. „Chasydzka droga. Z Lublina do Kocka”, „Chojze. Widzący z Lublina”.
• Wykład na temat „Obrzędy w tradycji żydowskiej” był piątym i ostatnim z kolei w ramach współpracy z Fundacją Monumentum Iudaicum Lodzense w Łodzi, która realizuje projekt „4 kultury – odNOWA pamięci 0.3” dofinansowany ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra” i zaprosiła do udziału w nim Łowicki Uniwersytet Trzeciego Wieku i Miejską Bibliotekę im. A. K. Cebrowskiego.